Te tuku karakia i te wāhi kāmera haumaru i waenga i Kawakawa me Moerewa i te Tai Tokerau.
Kei ngā wāhi e tino hiahiatia hei tiaki kia haumaru ngā whānau, ngā hapori hoki ngā kāmera haumaru.
E ai ki ngā raraunga, e pānga pāhikahikatia ana a ngāi Māori e ngā tukituki i ngā huarahi, arā e 32% rātou o ngā tāngata ka mate i ngā tukituki aituā ina he āhuatanga te tere.
Hui katoa, e whakatau tatahia ana ko ngā pāpātanga matenga ikiiki huarahi he nui ake mā te 60% ki te 200% mō ngāi Māori ina whakatairitea ki te hunga ehara i te Māori.
He mea āwhina ngā kāmera haumaru hei whakaheke i ngā mate, i ngā whara taumaha i ō tātou huarahi.
He mea whakamahara ngā kāmera ki te katoa kia haumaru ngā tere e haerehia ana, ā, kia haumaru hoki ō kōwhiringa taraiwa kia pai ai tā koutou ko te whānau hoki atu ki te kāinga.
Ina pā tētahi tukituki, nā te tere e hāereere ana pea te rerekētanga i te mate, i te whara tahuri i tō ao, i te hīkoi atu karekau te whara rānei.
Te āhuatanga o tā mātou mahi tahi ki a koutou mō ngā kāmera haumaru hou [PDF, 19 KB]
E whakapiki ana mātou i te maha, i te momo hoki o ngā kāmera haumaru hei whakaheke i ngā mate, i ngā whara taumaha i ō tātou huarahi, kaua hei kimi pūtea.
Ka whakamahara ngā kāmera haumaru i tēnā, i tēnā kia whāia ko te tika kia haumaru te hoki atu a ngā whānau ki te kāinga.
Kāore koe e mate ki te utu i ngā utu takahitanga (infringement fees) mēnā ka hāereere koe i roto tonu i te tepenga tere.
Ina kuhu atu koe ki roto i tētahi rohe kāmera haumaru pūmau, ka whakamahara atu ngā tohu i a koe kia hāereere koe i ngā tere haumaru, kia whakaute koe i ngā rama whero hoki.
Kāore a Waka Kotahi e whiwhi i ngā pūtea i ngā kāmera haumaru. Ka tukuna ngā utu takahitanga ki te Government Consolidated Fund.
Ina kitea e te kāmera haumaru tētahi waka e hāereere ana i te tere tae atu ki te 50 km/h i runga ake i te tepenga tere, ka tukuna e mātou tētahi pānui takahitanga. I tēnei wā i waenga i te $30 ki te $630 ngā utu i runga i te tere i kitea.
Me mātua utu e koe i mua, i te rā tonu rānei o te pānui takahitanga.
Ina kitea e te kāmera haumaru tētahi waka e parahutihuti ana te haere i te tere he neke atu i te 50 km/h i runga ake i te tepenga tere, ka tukuna e mātou tētahi pānui hara ikiiki (traffic offence notice).
Nā te mea he hara taumaha tēnei, ka tukuna pea ngā whakapae ki te kōti. Mā te kōti e whakatau te whaina, te whiunga hoki/rānei.
Ka kitea anake e ngā kāmera te teretere, ngā hara rama whero rānei, i runga i te momo kāmera.
Ka mau i ngā kāmera ngā āhuatanga pērā i te tere o te waka, i te rā, i te wā me te wāhi o te pānga, i ngā whakaahua o te waka, i te ara, i te momo waka anō hoki.
Kāore ngā kāmera i te hopu i ērā atu mōhiohio, i ērā atu hara rānei pērā i te whakamahinga waea pūkoro, i te mau tātua here rānei, i te whakamana waka, i te rēhitatanga waka rānei.
Kei ā mātou pūnaha ngā tikanga whakahaumaru hei ārai i te ngaronga, i te whakamahinga hē, i te panoni rānei o te mōhiohio. Ka puritia e mātou ngā mōhiohio i hopukina e ā mātou kāmera haumaru mō te tae atu ki te whitu tau, i runga i tōna momo.
Ka tiri anake mātou i ngā raraunga hei whakahaere i ngā takahitanga, tērā rānei, e ai ngā here o te ture. Ka hopukina hoki e ngā kāmera haumaru ngā mōhiohio ehara i te whaiaro mā te rangahau, mā te tātaritanga hoki o ngā mahi i runga i ngā huarahi.
E mōhio ana mātou he take nui te whakahaumaru i te raraunga ki a ngāi Māori. Kei tō mātou rōpū tohutohu Māori mō ngā kāmera haumaru ngā pūkenga ki te whakahaumaru raraunga, ka āwhina ai hei whakarite e whakaaturia ana ō āwangawanga ki ā mātou tukanga.
Te tūmataiti kāmera haumaru
Safety camera privacy
E whakaūngia ana e te Rangatiratanga Raraunga Māori me noho te raraunga Māori i raro i te mana whakahaere o ngāi Māori. Mā konei e whakaahei a ngāi Māori ki te whakamahi i te raraunga hei whakatutuki i ngā tūmanako pērā i te whakapai ake i te haumaru huarahi.
Kua āwhina mai tō mātou rōpū tohutohu Māori i a mātou hei tautuhi i te raraunga Māori hei raraunga ka whakaputaina e ngāi Māori, waihoki hei raraunga mō ngāi Māori, mō ngā taiao hoki he hononga ō mātou ki ērā.
Kua whakamanatia tēnei tautuhinga e te Waka Kotahi Digital Executive Steering Committee.
E mahi ana mātou mō te pēhea o te whakahāngai i tēnei tautuhinga ki ngā raraunga ka kohia i ngā kāmera haumaru.
Mai i te Hūrae 2024, e whakawhitia ana ki a mātou te mana whakahaere i ngā kāmera haumaru pūmau mai i ngā Pirihimana o Aotearoa. Ko te tūmanako ia ka oti te whakawhiti i ngā kāmera haumaru pūmau katoa ki tō mātou whatunga i roto i te 12 marama.
Ka riro mā mātou te whakahaere me te tuku pānui takahitanga mai i ngā kāmera haumaru e 62, mai i ngā Pirihimana. Ka whakahaere tonu ngā Mana Whakahaere Huarahi (RCA) kē atu i ngā kāmera rama whero 47, ā, mā mātou ngā pānui takahitanga e tuku.
Ka whakawhitia hoki ki a mātou te haepapa mō ngā kāmera kawekawe mai i ngā pirihimana a te tau 2025.
E mahi ana mātou ki te whakamōhio atu ki ngā iwi e noho pātata ana ki ngā wāhi kāmera, e whakawhiti mai ana ki a mātou ngā kāmera pirihimana.
Te whakawhiti i te mana whakahaere i ngā kāmera mai i ngā Pirihimana o Aotearoa
